In deze aflevering hoor je vier lange tracks uit albums vol meeslepende en betoverende muziek aan de rand van de jazz, folk en rock:
III - Oren Ambarchi, Johan Berthling, Andreas Werliin - Ghosted
(Drag City, 2022)An invitation to disappear - Borderlands Trio - Wandersphere
(Intakt Records, 2021)Prods The Fire With A Bone, Rolls Over With A Snake - Širom - The liquified throne of simplicity
(tak:til, 2022)
Luister je naar de audiobijlage hierboven, dan krijg je de podcastversie met wat summiere commentaar.
Heb je liever de muziekmix zonder commentaar, dan kun je terecht op mijn Mixcloud of bij de playlist op Spotify.
Hoe lang mag een muziektrack duren? Een 3-minute-song was ooit het hoogste ideaal in de populaire muziek. Als het aan TikTok ligt, is tegenwoordig eerder 10 seconden de norm. Lange intro’s die een song geleidelijk aan opbouwen, lijken taboe: een nummer moet binnen de paar seconden de aandacht vragen met zang of een ander soort catchy hook.
Gelukkig ligt dat anders bij muziek die het niet moet hebben van de hitlijsten of regelmatige airplay op veelbeluisterde radio’s. Klassieke muziek bijvoorbeeld, maar natuurlijk ook de jazz en aanverwanten waar ik graag naar luister.
In deze aflevering van de Inbox Jukebox podcast stel ik vier albums voor waarop vooral erg lange nummers staan. Lang, maar boeiend tot de laatste seconde. Traag evoluerend, maar geen moment vervelend. Wel meeslepend en betoverend. Muziek die je door zijn traagheid en lengte in een soort trance kan brengen.
Trance
Dat laatste geldt zeker voor het album Ghosted van Oren Ambarchi, Johan Berthling en Andreas Werliin. Ambarchi is een bijzonder actieve Australische gitarist, de twee anderen zijn Zweden die gekend zijn van groepen als Fire!, Fire Orchestra en Wildbirds & Peacedrums. De muziek op Ghosted bevindt zich ergens in het grensgebied tussen jazz, minimalisme, drones en Afrikaanse muziek.
De plaat opent met de repetitieve bas van Johan Berthling en die doet me meteen denken aan de klank van de guimbri in de gnawa trancemuziek uit Marokko. Gnawa heeft roots in de West-Afrikaanse traditie en die traditie duikt in dat eerste nummer nog eens op dankzij Christer Bothén als gastmuzikant op de ngoni, een West-Afrikaanse luit, wel eens beschouwd als de oerbanjo. Bothén is een icoon van de jazz en vrije muziek in Zweden; hij speelde onder meer een belangrijke rol in de Organic Music Society van Don Cherry, nog zo’n groep waarin jazz en niet-Westerse invloeden samen kwamen.
De rest van Ghosted is zonder Bothén, maar wat blijft is de bezwerende repetitieve muziek. Een constante groove van bas en drum met daarover subtiel verschuivende gitaartapijtjes van Oren Ambarchi. Bijzonder verslavend bovendien: dit is een van de platen die ik de laatste tijd telkens opnieuw opzet.
Enigszins verwant aan de muziek op Ghosted is het titelnummer op het album Lampen van het duo Lampen uit Finland. Ook hier die repetitieve groove en een opstapeling van gitaarsolo’s en soundscape-achtige loops. De rest van de plaat komt meer in de buurt van rock of postrock.
Lampen bestaat uit gitarist Kalle Kalima en drummer Tatu Rönkkö, allebei veelzijdige muzikanten met een enorme staat van dienst. Vooral Kalle Kalima heeft ook buiten de Scandinavische landen naam gemaakt in de Europese en Amerikaanse jazz en avant-garde-scene. En in 2021 was hij als componist betrokken bij een bewerking van Dido & Aeneas van Henry Purcell in de Vlaamse Opera.
Vrijheid
Een van de mooiste jazzplaten van 2021 was voor mij Wandersphere van het Borderlands Trio, oftewel bassist Stephan Crump, pianiste Kris Davis en drummer Eric McPherson. Waarom vind ik dat dubbelalbum met 115 minuten vrije improvisatie zo goed? Dat is moeilijk te zeggen, maar wat zeker meespeelt is dat deze muzikanten in hun spel, in hun conversatie, de tijd nemen om ideeën te uiten, neer te leggen, uit te werken, te beantwoorden, te becommentariëren, te beamen.
De tracks hebben elk een duurtijd van 20 tot 40 minuten, en zelfs voor een jazzalbum is dat best wel lang. Maar ook dat is vrije muziek: je niet laten begrenzen door gewoontes, gebruiken of ongeschreven regels. Zolang de muziek maar interessant blijft, voor speler en voor luisteraar. Zolang de magie en chemie behouden blijft, mag dit blijven duren, zolang als dat nodig is.
Dat idee speelt volgens mij ook een rol op The liquified throne of simplicity van het Sloveense trio Širom. Ana Kravanja, Iztok Koren en Samo Kutin maken heel andere muziek dan het Borderlands Trio, maar doen dat volgens mij vanuit een grenzenloos (in meerdere betekenissen van het woord) vrijheidsgevoel. Of het volledig geïmproviseerde muziek is, weet ik niet, dat doet er ook niet toe.
Waar het om gaat is dat ze een straf muzikaal verhaal vertellen. Een reis om de wereld in tachtig minuten, met echo’s van muziek uit alle hoeken van de wereld en instrumenten van her en der. Met z’n drieën spelen ze meer dan twintig instrumenten op dit album, allemaal akoestisch, en sommige ook zelfverzonnen en zelfgemaakt.
De vier lange tracks op dit album (er is ook nog een korte vijfde track) zijn samen een soort speurtocht naar een verborgen klanklandschap. Een auditieve verkenning van een denkbeeldige folklore, die bekende en onbekende muziekwerelden samenbrengt, in een ander context plaatst, en de luisteraar uitnodigt voor een verrassend en meeslepend avontuur.
Inbox Jukebox #3