Welkom bij de eerste aflevering van Stereotype, mijn nieuwsbrief over de muziek die me raakt, vooral dan jazz en aanverwante vrije geluiden. Het soort berichten dat je als abonnee of lezer van Stereotype mag verwachten, varieert van long reads tot korte wegwijzers. Mijn eerste post situeert zich ergens tussen die twee varianten in en ik noem het een ‘typecast’.
Een typecast lijkt een beetje op een podcast, maar dan in een soort doe-het-zelf-versie voor de abonnee. Ik geef je een tracklist met muziek voor een goed uur, met aparte luisterlinks voor elke track, en daarnaast mijn geschreven in plaats van gesproken commentaar.
Zoals veel van de muziek zelf, haal ik ook de mosterd voor deze aanpak bij Bandcamp. De artikels die worden gepubliceerd via Bandcamp Daily krijgen ook die vorm met een afwisseling van luisterlinks en commentaarteksten of interview.
Echt nieuw is zo’n typecast dus niet, maar daar gaat het me ook niet om. Ik vind het een fijne manier om elke maand een virtuele mixtape te delen en die dan toch te combineren met informatie die een presentator van een radioprogramma of podcast zou meegeven.
Dit is alvast de tracklist:
1. Bertha The Cool - Marc Ribot’s Ceramic Dog 2. The Gift - Anthony Joseph 3. Where Pathways Meet - Sun Ra & His Arkestra 4. Keep Your Mind Free - Damon Locks, Black Monument Ensemble 5. Think of Home - Sons Of Kemet 6. Frankiphone Blues - Roots Magic 7. Breathe In The Colour Pink - Flat Earth Society feat. David Bovée 8. Lowlands of Sorrow - James Brandon Lewis Red Lily Quintet 9. Una Muy Bonita - Broken Shadows 10. Song for Johnny (In Memory of Johnny Dyani) - Irene Schweizer, Hamid Drake 11. House Party Starting - Herbie Nichols Trio
En dan nu snel naar mijn eerste typecast. Veel lees en luisterplezier!
Marc Ribots coronatherapie
Of hij nu speelt bij Elvis Costello, Tom Waits, John Zorn of in zijn eigen bands, gitarist Marc Ribot herken je meteen. Ceramic Dog is een van zijn working bands, een trio met drummer Ches Smith en bassist Shahzad Ismaily. In juni 2021 verscheen hun vierde studioplaat ‘Hope’: in 2020 gestart als een soort therapiepoging in volle corona-lockdown, met in de teksten felle maatschappijkritiek en een hunkeren naar betere tijden.
Daarnaast gaat Ceramic Dog ook muzikaal lekker loos, zoals je dat verwacht van deze drie heren die na jaren jammen en optreden perfect op elkaar zijn ingespeeld. Op een paar tracks nodigen ze ook andere muzikanten uit, zoals saxofonist Darius Jones of de IJslandse celliste Gyda Valtysdottir. In het instrumentale nummer ‘Bertha The Cool’ hoor je een funky en ongecompliceerde Ceramic Dog: vrolijk en feestelijk alsof het corona-hoofstuk al lang is afgesloten.
Nieuwe verhalen van Anthony Joseph
‘The rich are only defeated when running for their lives’: het zou zo uit een geëngageerde songtekst van Marc Ribot kunnen komen, maar het is de titel van het album dat dichter, muzikant en performer Anthony Joseph uitbracht in 2021. Hij vond die titel in een oud boek van een van zijn helden: schrijver en filosoof C.L.R. James, net als Anthony Joseph uit Trinidad. James schreef die zin in ‘The Black Jacobins’, een boek uit 1938 over de Haïtiaanse revolutie1.
In het werk van Anthony Joseph staan zijn Caribbean roots centraal, maar ook de zwarte diaspora in Groot-Brittanië, racisme, discriminatie en de dagelijkse struggle for life voor de zogenaamde Windrush generatie. Geen wonder dat hij vaak werkt met een geestesgenoot als saxofonist Shabaka Hutchins, ook op deze plaat.
Muzikaal is het groovy mix van jazz, funk en allerlei Caribische klanken, met daarbij de zang en spoken word van Anthony Joseph die wat doet denken aan Gil Scott-Heron of Linton Kwesi Johnson. Net als die twee is Anthony Joseph is een verhalenverteller, al gaat zijn thematiek verder dan het post-kolonialisme. Dat blijkt ook in ‘The Gift’ dat gaat over rouwen om een overleden vader.
Sun Ra in the groove
Sun Ra associeer je niet meteen met groovy muziek, eerder met space chants, free jazz, bizarre synthesizerklanken en een obsessie met het Egypte uit de oudheid. Toch heeft Sun Ra met zijn Arkestra ook heel wat dansbare muziek opgenomen, van swing jazz in zijn vroege jaren tot een soort funky jazz zoals te horen op het album ‘Lanquidity’ uit 1978.
Naar verluidt zou Sun Ra onder invloed van sommige muziek van die tijd (disco, soul, funk) een soort pop-plaat hebben willen maken. Maar dan wel met een flinke schep Sun Ra-saus er bovenop. En met zijn trouwe muzikanten als altsaxofonist Marshall Allen, tenorsaxofonist John Gilmore en trompettist Michael Ray.
Black art, black monument
In 1978 was Philadelphia de vaste stek van Sun Ra en zijn orkest, maar ooit was dat sweet home Chicago. De stad is een goede voedingsbodem gebleken voor avant garde jazz: denk aan Sun Ra, maar ook aan het Art Ensemble of Chicago of aan de AACM (Association for the Advancement of Creative Musicians).
Ook nu nog komt heel wat avontuurlijke jazz en aanverwante muziek uit Chicago. Een label als International Anthem is daar een mooi voorbeeld van, met artiesten als Jeff Parker, Makaya McCraven, Irreversible Entanglements, Jaimie Branch, Ben LaMar Gay en Rob Mazurek & Exploding Star Orchestra.
Voor heel wat van de releases van International Anthem verzorgde beeldend kunstenaar Damon Locks het artwork op de hoezen. Maar hij is ook een drummer en zanger en de man achter het Black Monument Ensemble. Met dat collectief van zangers en muzikanten én een fascinerend arsenaal aan samples creëert hij een soort soundtrack bij het Black Lives Matter activisme. In het spoor van muzikale activisten uit de sixties, zoals Max Roach en zijn album ‘We insist’, maar wel duidelijk ingebed in het nu.
The new wave of jazz
Tussen de avontuurlijke jazzscene van Chicago en die van Londen lopen verschillende lijntjes. Samenwerkingen over en weer. Een naam die je daarbij vaak tegenkomt is die van saxofonist Shabaka Hutchins. Sons of Kemet is zijn kwartet dat nu al twee platen heeft gemaakt voor het legendarische Impulse! Ook die albums sluiten goed aan bij Black Lives Matter. En de titel van hun jongste worp, ‘Black to the future’, doet weer denken aan het motto van de AACM uit Chicago: “Great black music, from the ancient to the future.”
De tracktitels van dit album van Sons of Kemet laten zich lezen als een gedicht: een oproep aan de Afrikaanse diaspora om de roots niet te verloochenen, de voorouders te eren en vol trots de toekomst tegemoet treden.
Field Negus Pick up your burning cross Think of home Hustle For the culture To never forget the source In remembrance of those fallen Let the circle be unbroken Envision yourself levitating Throughout the madness, stay strong Black
Science fiction jazz
Het Italiaanse kwartet Roots Magic maakt muziek die tegelijk put uit de deltablues en de vrije geluiden van de zogenaamde creative jazz. Hun album ‘Take root among the stars’ (genoemd naar een quote van de Afro-Amerikaanse sciencefictionschrijfster Octavia Butler) opent met een zeer aanstekelijke versie van ‘Frankiphone blues’, een klassieker uit het oeuvre van componist Phil Cohran. En zo komen we opnieuw in Chicago terecht, want Cohran was in 1965 een van de oprichters van de AACM en in het begin van de jaren zestig was hij trompettist in het Sun Ra Arkestra.
In de geest van Sun Ra en Zappa
Ook op ‘Boggamasta III’ van Flat Earth Society kun je de geest van Sun Ra ontwaren. In openingstrack ‘Dust from the stars’ zitten enkele citaten uit het oeuvre van Sun Ra en daarna volgt een bewerking van een nummer uit een Disney-tekenfilm, naast sterren en planeten nog een dada van Sun Ra. Maar dankzij componist Peter Vermeersch en gitarist/zanger David Bovée blijft ook de echo van Frank Zappa naar goede gewoonte lekker galmen in het werk van FES.
In het spoor van Coltrane en Coleman
Met ‘Jesup Wagon’ bracht saxofonist James Brandon Lewis een van de beste jazzalbums van 2021 uit. In het Red Lily Quintet omringt Lewis zich met alleen maar goed volk: cornettist Kirk Knuffke (werkte o.a. met Butch Morris), cellist Chris Hoffman (zie ook Henry Threadgill en “ons” LAB Trio), bassist William Parker (een van de belangrijkste stemmen van de New Yorkse avant garde) en drummer Chad Taylor (Chicago Underground, Jaimie Branch, Marc Ribot).
De combinatie van tenorsaxofoon en cornet doet me denken aan Ornette Coleman en Don Cherry. Op andere momenten klinkt James Brandon Lewis als John Coltrane in zijn late jaren. Zoals ook op de duo-platen die Lewis met Chad Taylor maakte. En Taylor haalt ook op dit album zijn mbira boven voor een instant betovering van de luisteraar. Maar in ‘Lowlands of Sorrow’ haalt hij de Afrikaanse ritmes uit zijn drumset, terwijl William Parker op guembri (de “gnawa-bas” uit Marokko) en Chris Hoffman op cello een aardse groove neerzetten.
Avant-garde standards
Ook ‘Broken Shadows’ van het kwartet Tim Berne - Chris Speed - Reid Anderson - Dave King behoort voor mij tot het beste van 2021 (ook al is het een reissue op cd van een elpee uit 2019). Als ik het me goed herinner, was deze band de laatste die ik live aan het werk zag voordat de eerste corona lockdown in maart 2020 het land plat legde.
Eigenlijk zijn dit twee duo’s: Anderson en King spelen al jaren samen in The Bad Plus; Berne en Speed kennen elkaar heel goed van de verschillende bands van Tim Berne. Als kwartet gaan ze heel spontaan aan de slag met klassiekers uit het repertoire van Ornette Coleman, Dewey Redman en Julius Hemphill en Charlie Haden. Op het programma van deze studio-opname staan standards van de avant garde. Wat een genot om dit live te hebben meegemaakt in de Handelsbeurs in Gent. Een mooitje!
The sound of freedom
Op 2 juni 2021 werd de Zwitserse pianiste Irène Schweizer 80 jaar en dat mocht gevierd worden. Op Intakt Records verscheen daarom ‘Celebration’, een concertopname uit 2019 in duo met de Afro-Amerikaanse drummer Hamid Drake uit Chicago. Allebei zijn ze grote namen van de free jazz en geïmproviseerde muziek in Europa en Amerika.
In de hoestekst vertelt Irène Schweizer over de invloed van de Zuid-Afrikaanse Blue Notes op haar vroege werk in de jaren zestig. Ze had toen al gewerkt met Dollar Brand (Abdullah Ibrahim) die in Zurich was beland op de vlucht voor het apartheidsregime in Zuid-Afrika. Ook The Blue Notes kwamen daar terecht in 1964 en zo leerde Irène Schweizer onder meer bassist Johnny Dyani en drummer Louis Moholo kennen. Met Moholo (ook al een tachtiger intussen) heeft ze nog veel gewerkt en dat verklaart misschien waarom het zo goed klikt met Hamid Drake. Hier brengen ze een ode aan de veel te vroeg overleden Johnny Dyani (1945-1986) en het Zuid-Afrikaanse jazzidioom.
Tot zover deze eerste typecast van Stereotype. Als je de geselecteerde muziek liever als een doorlopende mix wilt beluisteren in plaats van als aparte tracks, dan verwijs ik je graag naar de Mixcloud-pagina van mijn sound system alter-ego multiplenoise. Daar vind je een mix met deze selectie onder de titel Keep your mind free.
De bedoeling is om voortaan elke maand een mix te publiceren op Mixcloud en een bijhorende typecast uit te sturen via de Stereotype nieuwsbrief.
Laat weten wat je van deze typecast vindt.
Wat waren je verwachtingen? Luister je bij het lezen naar (fragmenten van) de nummers of heb je liever een doorlopende mix op de achtergrond? Is de nieuwsbrief te lang of te kort? Zijn de teksten te oppervlakkig of te gedetailleerd? Heb je nog andere verzuchtingen of suggesties? Laat het weten. Waarvoor dank.
Die Haïtiaanse revolutie linkt in zekere zin ook weer terug naar Marc Ribot. Een van zijn leermeesters was de Haïtiaanse gitarist en componist Frantz Casseus. Voor het Brusselse label Les Disques du Crépuscule nam Ribot in 2000 een mooi album op met de muziek van Casseus: ‘Marc Ribot plays solo guitar works of Frantz Casseus’.
Hé Jeroen, net je typecast gelezen (op hotel in het grijze Parijs). Wat mij betreft de juiste lengte en diepgang. Bedankt voor de tips en het luisterplezier. Keep up the good work. Groeten van Marc W (ex Cobra, you know who)