Op 21 juli was het de nationale feestdag van België, het ideale moment voor een inbox jukebox met een selectie jazz en andere avontuurlijke muziek van het voorbije half jaar, gemaakt door of met Belgische muzikanten. Uiteraard is er nog veel meer van Belgische makelij uitgebracht, maar dit zijn artiesten en albums die mij opvielen:
Lara Rosseel - Hert
Manuel Hermia - Freetet
Grid Ravage - Grid Ravage
Dave Douglas - Secular Psalms
Berlinde Deman & Rutger Zuydervelt - Stuutjes
Ruben Machtelinckx & Arve Henriksen - a short story
Linus + Økland/Van Heertum/Zach - light as never
Celano/Badenhorst/Baggiani feat. Wolfert Brederode - Carnet imaginaire
Too Tall To Sing (Jozef Dumoulin, Flin van Hemmen) - New dance moves
Thijs Troch - 26 minuten
Seppe Gebruers & Thijs Troch - Harmoniums
Black Flower - Magma
In de audiobijlage bij deze editie van Stereotype hoor je telkens een track uit deze albums, zonder presentatie deze keer. Mijn commentaar lees je hieronder.
De audiobijlage is ook te beluisteren via Mixcloud.
Lara Rosseel - Hert (W.E.R.F.)
Na haar prachtige debuut De grote vrouw (2020) is Hert het tweede album van bassiste Lara Rosseel onder eigen naam. En opnieuw blijkt hoe veelzijdig ze wel is. Op Hert staan allemaal eigen composities van Lara: ingetogen stukken naast groovy muziek met een feestelijke vibe en hier en daar wat exotische toetsen. Daarvoor omringt Lara zich met al even veelzijdige muzikanten: trompettist Sam Vloemans, gitarist Vitja Pauwels, percussionist Sep François en drummer Angelo Moustapha.
Lara Rosseel en Vitja Pauwels zijn trouwens in het najaar de centrale gasten van het Brand! Festival in kunstencentrum nona in Mechelen. Ze krijgen de gelegenheid om er hun droombands te presenteren en verschillende facetten van hun kunnen te tonen. Daarnaast wist het festival nog mooie internationale toppers van de jazz en geïmproviseerde muziek te strikken, zoals Alexander Hawkins & Tomeka Reid, Ingrid Laubrock, Ikue Mori, Marc Ribot en meer. Iets om naar uit te kijken.
Manuel Hermia - Freetet (Igloo)
“Un cadre, des règles et de l’espace pour être libre.”
Voor saxofonist Manuel Hermia is de jazz de ideale uitingsvorm van vrijheid. Een kader (noem het een compositie of een neergeschreven basisidee), wat regels en afspraken, en de ruimte om daar vrij mee om te gaan: dat noemt hij het uitgangspunt voor al zijn muziek.
Zoals de titel van z’n jongste album Freetet al doet vermoeden, zet hij zijn fascinatie voor exotische muziek en geluiden van elders even aan de kant en gaat hij hier volop voor vrije improvisatie, samen met zijn trouwe triomaatjes, bassist Manolo Cabras en drummer João Lobo, en verder trompettist Jean-Paul Estiévenart en de Zwitserse trombonist Samuel Blaser. Free jazz waar de geest van onder meer de vroege Ornette Coleman door waart. Geen losgeslagen razernij, wel speels plezier, wat dollen met nieuwe of bekende thema’s (The Theme van Miles Davis, de klassieker Le temps des cerises), muziek met een glimlach.
Grid Ravage - Grid Ravage (Dropa Disc)
» Bandcamp • Dropa Disc
In augustus kun je in Antwerpen natuurlijk naar Jazz Middelheim in Park Den Brandt, maar voor een echt verrassende festivalervaring zou ik eerder kiezen voor Summer Bummer op 26 en 27 augustus in DE Studio. Je zou Summer Bummer kunnen zien als de opvolger van Free Music en Follow The Sound. Het is een festival dat vrije geluiden viert, avontuurlijke muziek in de kijker zet en een podium biedt aan experimentele artiesten van hier en uit verre buitenlanden.
Op de editie van 2019 kreeg elektronica-muzikant Yves De Mey een carte blanche en hij presenteerde er het trio Grid Ravage, met cellist Gino Coomans en drummer Louis Evrard. Die eerste samenwerking was zo geslaagd dat de heren besloten het trio een langer leven te geven dan dat ene gelegenheidsconcert. Dat resulteerde onder meer in een titelloze plaat die de luisteraar doet verdwalen in het vreemde klankenuniversum dat wordt gecreëerd door die merkwaardige combinatie van elektronica, cello en drums. De muziek is live opgenomen en ontstond spontaan, er waren geen vooraf vastgelegde songs. De tracks hebben een hoog drone-gehalte, doen soms aan postrock denken, of klinken als de soundtrack van een experimentele film in groezelig zwart-wit.
Dave Douglas - Secular psalms (Greenleaf Records)
Dave Douglas is tot nader order nog altijd een Amerikaanse trompettist, maar deze Secular psalms is wel zijn meest Belgische, of zelfs Vlaamse, plaat. In de eerste plaats omdat de muziek is geïnspireerd door het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck. Douglas is gefascineerd door dit monumentale werk en elke keer als hij te gast is in Gent, gaat hij steevast een kijkje nemen in de Sint-Baafskathedraal. Toen artistiek directeur Wim Wabbes van de Handelsbeurs hem in 2018 vroeg om die fascinatie voor het Lam Gods te vertalen in muziek was hij meteen enthousiast.
In november van 2021 ging Secular psalms in première in Gent, met naast Dave Douglas op trompet en zang, Tomeka Reid op cello, Marta Warelis op piano en harmonium, ook drie Belgische muzikanten: gitarist Frederik Leroux, drummer Antoine Pierre (op plaat is dat Lander Gyselinck) en Berlinde Deman op tuba, serpent en zang. Op de achtergrond werd het Lam Gods in zijn geheel of in details geprojecteerd. En in de muziek zaten ook Middeleeuwse teksten en referenties naar tijdgenoten van Van Eyck: polyfonist Guillaume Dufay en schrijfster Christine de Pisan.
Na afloop van het concert zat ik met gemengde gevoelens: de instrumentale stukken konden mij zeker bekoren, maar met de gezongen passages had ik het moeilijk. Berlinde Deman zingt af en toe bij Flat Earth Society en is een boeiende muzikante, maar ze is geen geoefende zangeres. En voor Dave Douglas was het ook de eerste keer dat hij op een podium zong. Ik kon alleen maar denken: hoe mooi zou dit project kunnen klinken met professionele stemmen? Zangeressen als Claron McFadden of Christina Zavaloni die allebei thuis zijn in de klassieke muziek en de jazz? Of iemand als Fay Victor waarmee Douglas zijn lockdown-plaat Overcome heeft gemaakt?
In april 2022 is Secular psalms verschenen als album. Het is ook een typische corona-plaat: elke muzikant is apart opgenomen en pas in de montagestudio zijn de afzonderlijke tracks samengevoegd. Dat doet gelukkig niets af aan de muzikale kwaliteit, maar met de zang blijf ik het moeilijk hebben. Ik houd het dus bij de instrumentale psalmen.
Berlinde Deman & Rutger Zuydervelt - Stuutjes (eigen beheer)
» Bandcamp
Berlinde Deman is vooral gekend als tubaspeler bij Flat Earth Society. Daarnaast speelt ze ook in andere bands zoals bijvoorbeeld Grand Picture Palace van Anneleen Boehme. Enkele jaren geleden is ze zich beginnen toeleggen op de serpent, een merkwaardig blaasinstrument dat eruit ziet als een slingerende slang. De serpent wordt vooral gebruikt in de oude muziek; in de jazz en aanverwante muziek is het eerder ongebruikelijk. Alleen de Franse tubaspeler Michel Godard schiet me te binnen: bij hem zag ik de serpent voor het eerst. Niet toevallig is Godard ook de serpent-leermeester van Berlinde Deman.
Op dit album Stuutjes (West-Vlaams voor boterhammen) krijg je de serpent van Berlinde in combinatie met de elektronica van Rutger Zuydervelt, ook wel bekend als Machinefabriek. Het is de tweede keer dat ze samenwerken, in 2020 was er ook al het album Luchtwezen. Net zoals bij Grid Ravage hoor je hier atmosferische klankexcursies die een onbestemde spanning oproepen. Repetitieve en bijna industriële soundscapes die baden in donkere desolaatheid. Maar ook mysterieuze geluiden die klinken alsof je onder water luistert.
Ruben Machtelinckx & Arve Henriksen - a short story (Aspen Edities)
» Bandcamp
Ook gitarist Ruben Machtelinckx en de Noorse trompettist Arve Henriksen roepen op a short story een mysterieuze wereld op. Een wereld van nachtelijke intimiteit, zacht gefluister, ingehouden schoonheid, de kleine geneugten van het leven, de grote leegte aan de hemel.
De trompet van Henriksen klinkt bij momenten als een duduk uit Armenië: sierlijke lijnen met veel ademtocht. Machtelinckx houdt het bij akoestische gitaren en tokkelt zoals we hem kennen van al die andere mooie releases op Aspen Edities: van Linus tot Veder, solo, in duo of met een grotere groep. Samen vormen Henriksen en Machtelinckx een bescheiden en introverte verteller met een zachte stem en een meeslepend verhaal, herkenbaar en toch verrassend.
Linus + Økland/Van Heertum/Zach - light as never (Aspen Edities)
» Bandcamp
Opnieuw Ruben Machtelinckx, deze keer in Linus, zijn duo met saxofonist en klarinettist Thomas Jillings. Voor light as never is het duo uitgebreid met de Noor Nils Økland op viool, zijn landgenoot Ingar Zach op percussie, en Niels Van Heertum op euphonium en trompet. Na mono no aware uit 2017 is dit het tweede album van dit kwintet dat minimalisme, soundscapes, improvisatie, jazz en folk weet te combineren tot een muzikale taal die uniek is. Repetitieve patronen, trage lijnen en subtiele inkleuring. Een betoverend luisteravontuur als een wandeling door een sprookjesbos.
Celano/Badenhorst/Baggiani feat. Wolfert Brederode - Carnet imaginaire (Challenge)
» Spotify
Drummer Marcos Baggiani en gitarist Guillermo Celano zijn twee Argentijnse muzikanten die vanuit Amsterdam werken. Met de Antwerpse rietblazer Joachim Badenhorst maakte ze in 2018 het album Lili & Marleen voor Clean Feed. Voor de opvolger Carnet imaginaire werd het trio nu uitgebreid met de Nederlandse pianist Wolfert Brederode.
Is het die uitbreiding, of is het de evolutie die de muzikanten sindsdien hebben doorgemaakt, de muziek klinkt op dit album in ieder geval anders dan op de vorige. Wat bedeesder, iets toegankelijker misschien, poëtischer ook. Het zijn bijna allemaal eigen stukken muziek, het titelnummer is een gezamenlijke improvisatie, en dan zijn er nog twee nummers van anderen: Hymne à l’amour van Edith Piaf (dat zo uit een album van Michael Moore zou kunnen komen) en een heel mooie versie van Peer’s counting song van Misha Mengelberg.
Too Tall To Sing - New dance moves (Shhpuma)
Ook dit is een Vlaams-Nederlandse samenwerking, van twee muzikanten die ooit samen in het Narcissus Quartet van Robin Verheyen speelden: Jozef Dumoulin en Flin van Hemmen. De eerste is vooral toetsenman, de tweede drummer, maar op New dance moves gaan ze allebei aan de slag met samplers, field recordings, synthesizers, piano en allerlei elektronica.
Het album is het resultaat van een soort digitaal ping-pong-spel. De ene stuurde een stukje audio, dat de ander dan gebruikte voor een nieuw stuk audio en dat weer terugstuurde. En zo heen en weer tot er iets als een afgewerkt nummer klaar was, en dan begon het spel opnieuw. Voor de muzikanten een soort van lange-afstandsimprovisatie, ideaal voor tijden van lockdown en isolatie. Voor de luisteraar een virtuele geluidswandeling: een auditieve ontdekkingstocht van Parijs tot New York en weer terug, via huiskamers, speeltuinen, staten, parken en metro’s.
Thijs Troch - 26 minuten (Troika)
Keenroh, Kabas, Jukwaa, The Milk Factory, Bulliphant en Nordmann: allemaal min of meer experimentele-jazzgroepen waarin pianist Thijs Troch actief is. Soms maakt hij ook solo-uitstapjes, zoals dit album 26 minuten, dat inderdaad net zolang duurt als de titel zegt.
Het is alsof je een klein half uur op bezoek bent bij de pianist, terwijl hij zijn instrument verkent, erin kruipt, als het ware elke snaar, hamer en toets minutieus inspecteert, de seconden telt van deze of gene galm, of zichzelf laat verrassen door een lukraak geprepareerde piano. Je bent een geprivilegieerde luisteraar, je mag erbij zijn, al moet je er wel even voor gaan zitten, want het is muziek die veel vraagt: openheid, aandacht, geduld… Een kleinood dat de wereld even stil doet staan.
Seppe Gebruers & Thijs Troch - Harmoniums (Et Alia)
» Bandcamp
In december 2017 en maart 2018 speelden pianisten Seppe Gebruers en Thijs Troch enkele improvisatieconcerten op en met harmoniums. Pas nu zijn opnames van die concerten verschenen via Et Alia, een sublabel van Aspen Edities, in een mooie cassette-uitgave met postkaartkunst van Laura van & Sjoerd Paridaen.
De harmonium-improvisaties doen me wat denken aan de experimentele muziek van de Finse accordeonist Kimmo Pohjonen, en natuurlijk ook aan Fred Van Hove op bandoneon of orgel. Maar het unieke geluid van de harmonium roept bij mij even goed herinneringen op aan muziek van César Franck of aan Pakistaanse qawwali van Nusrat Fateh Ali Khan. Wat Seppe Gebruers en Thijs Troch hier brengen is natuurlijk iets helemaal anders, maar er gaat eenzelfde soort gevoel vanuit: van opzwepend naar rustgevend, van heidens geweld naar gewijde harmonie.
Black Flower - Magma (Sdban Ultra)
Sinds het prille begin van Black Flower heb ik een zwak voor deze band van saxofonist Nathan Daems, cornettist en schelpspeler Jon Birdsong, bassist Filip Vandenbril, drummer Simon Segers, en de huidige toetsenman Karel Cuelenaere. Voor cobra.be maakte ik destijds twee video’s: een kort interview met Nathan en een muziekvideo van een repetitiesessie (toen nog met Wouter Haest aan de toetsen).
Intussen is Magma al het vijfde album van de groep. De sound van Black Flower is geëvolueerd, maar Ethiojazz en Afrobeat blijven door de muziek echoën. Er zijn nu nog meer Oosterse invloeden te horen, onder andere door de exotische blaasinstrumenten (kaval, washint) die Nathan Daems bespeelt naast saxofoon. Het is misschien ook wat minder jazz en wat meer pop, zeker in Morning in the jungle met Meskerem Mees als gastvocalist. Maar ze blijven een van de populairste bands van de huidige jazzscene in België en dat is meer dan terecht.
Zoals gezegd: er is dit jaar nog veel meer jazz en avontuurlijke muziek met een Belgisch vlaggetje verschenen. Eerder berichtte ik al over Cosmos van Carate Urio Orchestra. Maar ik moet wel nog eens tijd vrij maken om te luisteren naar Ghost Trance Septet plays Anthony Braxton van een interessante groep rond gitarist Kobe Van Cauwenberghe. Dan is er nog het debuut van Spook, een gitaar-bas-drum-trio dat bij een eerste beluistering al in de smaak viel, en het intrigerende album Grichte van drummer Karen Willems. Ook heel bijzondere releases zijn de albums die verschenen naar aanleiding van Europalia over treinen en treinreizen: For trainspotters only van Ann Eysermans en Train & Tracks met werk van verschillende artiesten geïnspireerd door de spoorlijn tussen Eupen en Oostende.
Ik kom tijd en oren te kort om daar allemaal uitvoerig op in te gaan. Zie bovenstaande links dan ook maar als wegwijzers om zelf op luisterexcursie te gaan. Veel reisplezier!
Inbox Jukebox #2